امام علی‌بن‌موسی الرضا (علیه‌السلام) در یازدهم ذی قعده سال 148 در مدینه‌ چشم به جهان گشود. دوران امامت امام رضا (علیه‌السلام) تقریباً 20 سال بود. حضرت در دوران پر از خفقان هارون الرشید به امامت رسید و در این هنگام 35 سال داشت. البته می‌توان گفت پس از زندانی شدن امام هفتم، ارتباط ایشان با خاندان و اصحاب کاملاً قطع شد و در این هنگام، امام رضا (علیه‌السلام) به امور شیعیان می‌پرداخت و پاسخ پرسش‌هایشان را بیان می‌فرمود.
مأمون پس از سرکوب قیام علویان و پس از آنکه قلمرو خود را از مخالفان پاک کرد، متوجه امام رضا (علیه‌السلام) شد و آن حضرت را به مرو فراخواند و به ایشان پیشنهاد ولایت‌عهدی داد. هدف او از این کار، محصور کردن امام (علیه‌السلام) و نظارت شدید بر ایشان بود. جایگاه ولایت‌عهدی امام (علیه‌السلام) موجب شد که مقامات معنوی آن حضرت، به‌طور همگانی تجلی یابد؛ به‌طوری‌که دیگر دشمنان هم توان انکار آن را نداشتند.
حضور امام رضا (علیه‌السلام) در ایران برکات بسیاری برای این سرزمین به همراه داشت؛ از جمله مهاجرت بسیاری از امام‌زادگان؛ به‌ویژه حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها)‌ به ایران و نیز گسترش جایگاه تعقل و تفکر در میان دانشمندان و حتی اهل تسنن در ایران.